Sau quá trình mang thai 9 tháng 10 ngày, trải qua “cửa tử” của việc sinh nở thì chị em sẽ phải tiếp tục hành trình ở cữ sau mang thai. Đặc biệt ở mẹ tập đầu thì kinh nghiệm làm mẹ lần đầu còn non nớt và đi kèm các lời khuyên kiêng cữ dường như đến từ "100 phía": từ mẹ chồng, mẹ ruột, hàng xóm đến mạng xã hội.
Vậy, mẹ nên tin điều gì? Bài viết dưới đây sẽ giúp mẹ phân biệt rõ 5 điều nên và không nên kiêng cữ sau sinh kết hợp giữa dân gian và khoa học hiện đại.
1. 5 điều nên kiêng cữ sau sinh
Để đảm bảo cơ thể mẹ sau sinh nhanh chóng phục hồi, cũng như đảm bảo sự phát triển của bé giai đoạn đầu đời thì mẹ nên tránh một số việc sau:
1.1. Kiêng làm việc nặng hoặc vận động quá sức
Sau sinh, đặc biệt là sinh mổ, cơ thể mẹ sau sinh cần thời gian để phục hồi. Việc bê đồ nặng, cúi người sâu, hay vận động mạnh có thể gây áp lực lên vết khâu tầng sinh môn hoặc vết mổ, làm chậm quá trình lành thương và thậm chí dẫn đến sa tử cung hoặc tổn thương cơ sàn chậu. Đặc biệt, kinh nghiệm làm mẹ lần đầu thì trong 4 - 6 tuần đầu, mẹ chỉ nên đi lại nhẹ nhàng, tránh vận động quá sức và có thể bắt đầu tập các bài phục hồi cơ bụng hoặc yoga nhẹ sau khi đã được bác sĩ đồng ý.
1.2. Kiêng để cơ thể bị nhiễm lạnh, đặc biệt là bàn chân và vùng bụng
Dù khoa học hiện đại đã phủ nhận một số kiêng cữ thái quá, nhưng việc giữ ấm cho cơ thể sau sinh là cần thiết. Cơ thể mẹ sau sinh yếu, sức đề kháng kém, dễ bị cảm lạnh, đau bụng hoặc đau khớp. Mẹ nên đi tất, mặc đồ dài tay kể cả trong mùa hè, dùng khăn quấn bụng nhẹ và tránh ngồi ở nơi có gió lùa. Tuy nhiên, cũng cần đảm bảo thông thoáng, không bị bí hơi.
1.3. Kiêng thức khuya, thiếu ngủ kéo dài
Việc chăm con sơ sinh thường khiến mẹ bị thiếu ngủ trầm trọng, đặc biệt là kinh nghiệm làm mẹ lần đầu. Nhưng việc thức khuya liên tục sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến nội tiết, khả năng tiết sữa và sức khỏe tâm lý của mẹ. Nên tranh thủ ngủ khi bé ngủ, nhờ chồng hoặc người thân hỗ trợ chăm bé ban đêm để mẹ có thời gian hồi phục sức lực.
1.4. Kiêng quan hệ tình dục quá sớm
Dù cảm xúc vợ chồng là điều quan trọng, nhưng quan hệ tình dục khi cơ thể mẹ chưa hồi phục hoàn toàn có thể gây tổn thương niêm mạc âm đạo, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và ảnh hưởng đến việc lành sẹo tầng sinh môn hoặc vết mổ. Thời gian phù hợp là sau 6 tuần, khi sản dịch sạch và cơ thể sẵn sàng, nên có sự trao đổi và cảm thông từ cả hai phía
1.5. Kiêng sử dụng mỹ phẩm chứa hóa chất mạnh, nước hoa nồng
Trong thời kỳ sau sinh, làn da và hệ nội tiết của mẹ sau sinh rất nhạy cảm. Việc sử dụng mỹ phẩm chứa thành phần hóa học mạnh có thể gây kích ứng, đồng thời ảnh hưởng đến em bé qua tiếp xúc da kề da hoặc qua đường hô hấp (nước hoa, kem dưỡng có mùi). Nếu cần làm đẹp, mẹ nên lựa chọn sản phẩm thiên nhiên, không mùi hoặc dịu nhẹ dành cho mẹ bầu và cho con bú.
2. 5 điều mẹ không cần phải kiêng cữ thái quá khi kinh nghiệm làm mẹ lần đầu
2.1. Không nên kiêng tắm gội quá lâu
Trái với quan niệm xưa “ở cữ không được tắm 1 tháng”, các bác sĩ sản khoa khuyến cáo kiêng cữ sau sinh nên tắm gội bình thường sau sinh khoảng 3 - 5 ngày, nếu sức khỏe ổn định. Việc giữ vệ sinh cơ thể giúp ngăn viêm nhiễm vùng kín, tránh vi khuẩn xâm nhập vào vết thương hở. Mẹ nên dùng nước ấm, tắm trong phòng kín, tránh gió lùa và không nên ngâm mình lâu.
2.2. Không nên kiêng ăn rau, trái cây hay thực phẩm “mát”
Dân gian thường khuyên mẹ sau sinh tránh ăn đồ tanh, trái cây lạnh, rau xanh vì lo sợ gây lạnh bụng hoặc mất sữa. Tuy nhiên, điều này là không chính xác. Rau xanh, hoa quả giàu vitamin và chất xơ giúp mẹ tiêu hóa tốt hơn, tránh táo bón với tình trạng thường gặp sau sinh. Mẹ chỉ cần rửa sạch, ăn chín và lựa chọn thực phẩm tươi là đủ đảm bảo an toàn.
2.3. Không nên kiêng ra khỏi phòng hoặc không tiếp xúc ánh sáng
Việc ở trong phòng tối, không mở cửa, không tiếp xúc ánh sáng tự nhiên dễ khiến mẹ bị mệt mỏi, u uất, tăng nguy cơ trầm cảm sau sinh. Tia nắng sáng sớm giúp mẹ hấp thụ vitamin D tự nhiên, cải thiện tâm trạng và hỗ trợ cơ thể hồi phục nhanh hơn. Việc kiêng cữ sau sinh mẹ nên ở trong không gian thoáng mát, sạch sẽ, có ánh sáng tự nhiên nhẹ dịu mỗi ngày.
2.4. Không nên kiêng đọc sách, xem tivi hay tiếp xúc điện thoại quá mức
Một số quan niệm cũ cho rằng mẹ sau sinh không nên “dùng mắt nhiều” vì sợ ảnh hưởng thị lực. Tuy nhiên, đây là quan điểm chưa có căn cứ khoa học rõ ràng. Mẹ có thể đọc sách, xem tivi nhẹ nhàng hoặc dùng điện thoại để cập nhật thông tin, giải trí miễn là hạn chế ánh sáng quá mạnh và giữ khoảng cách mắt phù hợp để tránh mỏi mắt.
2.5. Không nên kiêng giao tiếp hay “giấu tâm trạng”
Việc kiêng cữ sau sinh trong im lặng, không được than vãn hay chia sẻ cảm xúc dễ khiến mẹ cảm thấy cô đơn, bí bách và nặng nề về tâm lý. Trên thực tế, chăm con sơ sinh là hành trình đầy thử thách, và việc mẹ được nói ra, được lắng nghe chính là cách tốt nhất để giải tỏa áp lực. Mẹ hãy mạnh dạn chia sẻ với chồng, mẹ ruột hoặc các hội nhóm mẹ bỉm để tìm kiếm sự đồng cảm.
Kết luận
Quá trình kiêng cữ của mẹ sau sinh không nên là “cấm cản tuyệt đối”, mà cần linh hoạt và thấu hiểu thể trạng của từng mẹ. Những điều nên kiêng là để bảo vệ sức khỏe, còn những điều không nên kiêng là để mẹ được sống khỏe – cả về thể chất và tinh thần. Làm mẹ lần đầu là trải nghiệm nhiều bỡ ngỡ, nhưng với kiến thức đúng và tình yêu bản thân, mẹ sẽ làm rất tốt thôi!
